Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε στις 11 Ιουνίου 2009, δια στόματος της Γενικής Διευθύντριας Margaret Chan, την επίσημη κήρυξη πανδημίας που αφορά τον ιό της νέας γρίπης Α (H1N1). Ο Π.Ο.Υ., που εδώ και αρκετό καιρό κρατούσε το επίπεδο συναγερμού στο επίπεδο 5 της εξαβαθμιαίας κλίμακας του προς αποφυγήν άσκοπου πανικού, προέβη στην κήρυξη πανδημίας μετά από διαβουλεύσεις με ειδικούς επιστήμονες και σοβαρή εκτίμηση της κατάστασης. Η πανδημία αυτή αποτελεί την πρώτη μετά από 41 χρόνια και όπως είναι φυσικό είναι η 1η πανδημία του 21ου αιώνα.
Ακολουθεί η ομιλία της κας Margaret Chan, Γενικής διευθύντριας του Π.Ο.Υ.
«Στα τέλη του Απρίλη ο Π.Ο.Υ. ανακοίνωσε την εμφάνιση ενός νέου ιού της γρίπης Α. Ο συγκεκριμένος ιός, ο H1N1 δεν έχει μεταδοθεί ξανά στο παρελθόν σε ανθρώπους. Είναι ένας εντελώς καινούριος ιός. Είναι μεταδοτικός και εξαπλώνεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο κι από κράτος σε κράτος. Μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί σχεδόν 30.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα σε 74 χώρες.
Αυτό είναι ένα μικρό μέρος της εικόνας. Στην πραγματικότητα με ελάχιστες εξαιρέσεις οι χώρες που έχουν τα πιο πολλά κρούσματα είναι αυτές που εφαρμόζουν αυστηρό έλεγχο για την εξάπλωση του ιού. Η εξάπλωση του ιού από χώρα σε χώρα δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί σε μια ανθρώπινη αλυσίδα επαφών, ενώ μια ευρύτερη εξάπλωση είναι αναπόφευκτη.
Συνεδρίασα με πρωτοπόρους ειδικούς στα ζητήματα της γρίπης, με ιολόγους και με την Άρχουσα τάξη της Δημόσιας Υγείας αρκετών χωρών. Ζήτησα τη συμβουλή της Έκτακτης Επιτροπής του IHR (International Health Regulations) που δημιουργήθηκε ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία και την αποτίμηση αυτών από τους προαναφερόμενους ειδικούς, έχει φτάσει η πλήρωση των επιστημονικών κριτηρίων για την κήρυξη πανδημίας.. Για το λόγο αυτό αποφάσισα να αυξήσω το επίπεδο συναγερμού στη φάση 6. Ο κόσμος στέκεται τώρα στο κατώφλι της έναρξης της πανδημίας γρίπης του 2009.
Είμαστε ακόμα στα «πρώτα βήματα» της πανδημίας. Ο ιός εξαπλώνεται κάτω από το προσεχτικό και άγρυπνο βλέμμα μας. Ποτέ άλλοτε μια πανδημία δεν αναγνωρίστηκε από τόσο νωρίς ή παρακολουθήθηκε τόσο προσεχτικά από την αρχή της. Είναι καιρός ο κόσμος να αποκομίσει τα οφέλη των επενδύσεων των τελευταίων 5 χρόνων στην προετοιμασία για πανδημία.
Έχουμε το προβάδισμα. Αυτό μας δίνει μια πλεονεκτική θέση αλλά παράλληλα και μια μεγαλύτερη ευθύνη να πληροφορούμε και να καθησυχάζουμε τους πολίτες, μέσα στο χάος των περιορισμένων στοιχείων και της επιστημονικής αβεβαιότητας.
Χάρη στην στενή παρακολούθηση, τις λεπτομερείς και διεισδυτικές έρευνες αλλά και την ειλικρινή ενημέρωση από τα κράτη μέλη του Π.Ο.Υ. καταφέραμε να σχηματίσουμε μια ιδέα για την εξάπλωση του ιού και το επίπεδο της ασθένειας που μπορεί να προκαλέσει. Γνωρίζουμε όμως πως η εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας μπορεί να αλλάξει πολύ γρήγορα. Οι ιοί φτιάχνουν τους κανόνες, και ο συγκεκριμένος όπως και κάθε ιός της γρίπης μπορεί αλλάξει τους κανόνες ανά πάσα στιγμή δίχως αιτία και λογικό ειρμό.
Παγκοσμίως έχουμε καλούς λόγους να πιστεύουμε πως η πανδημία τουλάχιστον τον πρώτο καιρό θα εμφανίζεται ήπια Όπως γνωρίζουμε η δριμύτητα μιας ασθένειας μπορεί να ποικίλει εξαιτίας διαφόρων παραγόντων, από χώρα σε χώρα.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών βιώνει ήπια συμπτώματα και περνά σε μια γρήγορη και ολοκληρωτική ίαση, συχνά ακόμα και χωρίς καμία φαρμακευτική θεραπεία.
Παγκοσμίως ο αριθμός των νεκρών από τη νέα γρίπη είναι μικρός. Κάθε ένας από αυτούς τους θανάτους ήταν τραγικός και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δούμε κι άλλους. Ωστόσο δεν περιμένουμε να δούμε μια αλματώδη αύξηση στους θανάτους ή στη σοβαρότητα της νόσου.
Γνωρίζουμε πως ο νέος ιός μολύνει κατά κύριο λόγο νέους ανθρώπους. Στις περιοχές με πολυάριθμα κρούσματα η πλειοψηφία των περιστατικών αφορούσε άτομα κάτω των 25 ετών.
Σε κάποιες από αυτές τις χώρες περίπου το 2% των ασθενών παρουσίασε σοβαρή ασθένεια που κάποιες φορές οδήγησε στην εμφάνιση επικίνδυνης πνευμονίας.
Στις περισσότερες των θανάσιμων ή των σοβαρών κρουσμάτων, οι πάσχοντες ήταν μεταξύ των 30 και των 50 χρόνων.
Το μοτίβο αυτό είναι σαφώς διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει στις επιδημίες ή στην εποχιακή γρίπη, όπου κατά βάση είναι οι ηλικιωμένοι που καταλήγουν.
Σε αρκετά από τα σοβαρά κρούσματα παρατηρήθηκε ότι οι πάσχοντες υπέφεραν από κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας. Σύμφωνα με περιορισμένα προκαταρκτικά στοιχεία προβλήματα υγείας που συχνότερα συναντήθηκαν είναι τα αναπνευστικά προβλήματα, το άσθμα, ο διαβήτης, τα καρδιαγγειακά προβλήματα, τα αυτοάνοσα νοσήματα και η παχυσαρκία.
Την ίδια στιγμή το ένα τρίτο των μισών σοβαρών και θανάσιμων κρουσμάτων συμβαίνει σε μεσήλικα άτομα χωρίς προηγούμενο επιβαρημένο ιατρικό ιστορικό.
Δεν χωράει αμφιβολία πως οι έγκυες γυναίκες έχουν να αντιμετωπίσουν έναν υψηλό κίνδυνο επιπλοκών. Και ο κίνδυνος αυξάνεται με τον συγκεκριμένο ιό που προτιμά τις νεαρές ηλικίες.
Τέλος αυτό που μας προβληματίζει είναι πως δεν γνωρίζουμε πως θα συμπεριφερθεί ο ιός σε συνθήκες που επικρατούν στις αναπτυσσόμενες χώρες. Μέχρι τώρα η πλειοψηφία των κρουσμάτων συμβαίνει σε εύρωστες χώρες. Όμως είναι δύο οι λόγοι για τους οποίους ανησυχούμε για την εξάπλωση εκτός των εύρωστων χωρών και προς τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Καταρχήν αυτές οι χώρες μετρούν το 99% των μητρικών θανάτων παγκοσμίως, απολογισμός που σηματοδοτεί τις τεράστιες ελλείψεις στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης. Επιπλέον το 85% των χρόνιων ασθενειών «βαραίνει» τον πληθυσμό των μικρού και μεσαίου εισοδήματος χωρών.
Παρόλο που μέχρι τώρα η νόσος εμφανίζει ήπια συμπτώματα πρέπει να προετοιμαστούμε για μια πιο άχαρη εικόνα καθώς ο ιός εξαπλώνεται σε περιοχές με ελλιπές σύστημα υγείας και ένα μεγάλο ποσοστό άλλων χρόνιων ασθενειών να υποβόσκουν.
Το χαρακτηριστικό στοιχείο μιας πανδημίας είναι η ταχεία εξάπλωση σε όλα τα μέρη του κόσμου. Τον προηγούμενο αιώνα ακόμα και τότε που τα διεθνή ταξίδια γίνονταν μόνο με πλοίο ή τρένο, η εξάπλωση γινόταν μέσα σε 6 έως 9 μήνες.
Οι χώρες θα πρέπει να προετοιμαστούν να δουν κρούσματα, η την περαιτέρω εξάπλωση των κρουσμάτων στο άμεσο μέλλον. Οι χώρες στις οποίες η εξάπλωση του ιού έμοιαζε να έχει κορυφωθεί πρέπει να περιμένουν ένα δεύτερο κύμα ευρύτερης εξάπλωσης.
Οι οδηγίες για τα ειδικά μέτρα περίθαλψης ή πρόληψης έχουν σταλεί σε όλα τα υπουργεία Υγείας των κρατών μελών του Π.Ο.Υ. Οι χώρες στις οποίες δεν έχει σημειωθεί ακόμα κάποιο κρούσμα πρέπει να παραμείνουν σε επαγρύπνηση.
Οι χώρες με αυξημένα τα κρούσματα της νέας γρίπης πρέπει να επικεντρωθούν στην σωστή διαχείριση των ασθενών.
Ο Π.Ο.Υ συνεχίζει τον διάλογο με τις φαρμακευτικές εταιρείες για την παρασκευή εμβολίου. Καταλαβαίνω ότι σε μικρό διάστημα θα ολοκληρωθεί η παραγωγή του εμβολίου για την εποχιακή γρίπη και έπειτα οι εταιρείες θα είναι έτοιμες και πλήρης ικανοτήτων να παράγουν τον μέγιστο αριθμό προμηθειών σε εμβόλια για τους ερχόμενους μήνες.<br>
Ο Π.Ο.Υ. συνεχίζει να προτείνει να μην κλείσουν τα σύνορα και να μην περιοριστούν τα διεθνή ταξίδια. Η πανδημίες της γρίπης, είτε ήπιες είτε σοβαρές είναι αξιοσημείωτα γεγονότα λόγω της σχεδόν παγκόσμιας ευπάθειας του πληθυσμού σ’ αυτές.<p>
Είμαστε όλοι μαζί σ’ αυτήν την κατάσταση, και θα την ξεπεράσουμε όλοι. Μαζί».
